Part of the debate – in the Senedd at 5:39 pm on 15 June 2016.
Thank you, Llywydd. May I thank everyone who has contributed to the debate and may I say at the outset that we will be supporting the Plaid Cymru motion on these benches and will reject the Conservative amendment?
May I start by dealing with some of the points raised by Steffan Lewis on policing? Well, we are in favour of the devolution of policing. It’s true to say that, in Westminster this week, the Labour Party had abstained on the issue, but only because of the fact that we believe that this is something that should be dealt with under the Wales Bill and not under another Bill. Why shouldn’t the people of Wales have the same rights as the people of Scotland, Northern Ireland and even London? I have never heard any argument made that would support why that should be the case.
Of course, in terms of jurisdiction, many Members have mentioned that, and the fact that jurisdiction is something that has a mystique, as Mick Antoniw put it, but it is something that’s entirely normal: where you do have a legislature, jurisdiction tends to automatically follow on from that. That hasn’t been the case in Wales, but it has in all other parts of the world, and I don’t see why Wales should be any different.
O ran y Bil ei hun, wel, mae’n welliant ar y Bil blaenorol. Roedd y Bil blaenorol wedi gosod y bar yn isel. Gadewch i ni atgoffa ein hunain—daeth y broblem gydag awdurdodaeth sengl yn amlwg oherwydd bod yr obsesiwn gyda chadw’r awdurdodaeth mor gryf o dan y Bil blaenorol nes ei fod mewn gwirionedd wedi gwthio’r broses ddatganoli yn ôl i fel oedd hi cyn 1999 mewn rhai achosion. Nawr mae gennym Fil ger ein bron sydd â photensial ond mae angen llawer o waith arno. Mae yna lawer iawn o fanylion yn y Bil sydd angen eu harchwilio. Rydym eisoes yn y broses o wneud hynny, er fy mod yn poeni ynghylch yr amserlen a ddyranwyd ar gyfer y Bil yn Nhŷ’r Cyffredin—mae’n ymddangos mai dau ddiwrnod o bwyllgor a ddyrennir. Mae hynny’n peri pryder mawr i ni. Ni ellir rhuthro hyn gan ei fod yn newid sylfaenol yn y strwythur datganoli ac mae angen craffu’n briodol arno, ac ni ddylid ei ruthro drwy Dŷ’r Cyffredin.
Ceir rhai meysydd lle mae’n ymddangos bod yna anghysondebau. Er enghraifft, bydd y rhan fwyaf o’r gyfraith droseddol yn cael ei datganoli, bydd cyfraith y drefn gyhoeddus yn cael ei datganoli, ac eto ni fydd trwyddedu alcohol yn cael ei ddatganoli. Un o’r rhesymau a roddwyd i mi pam na ellid datganoli trwyddedu oedd oherwydd y drefn gyhoeddus. Bydd y drefn gyhoeddus yn cael ei datganoli. Cyflog ac amodau athrawon—ceir cytundeb eisoes mewn egwyddor i ddatganoli hynny, ac eto mae’n ymddangos ar wyneb y Bil fel rhywbeth a fyddai’n cael ei gadw’n ôl. Os yw’n aros yno, yna er mwyn datganoli’r pwerau hynny, fel y cytunwyd i’r sefydliad hwn, byddai angen Deddf i ddiwygio’r Bil ar ei ffurf bresennol.
Wedyn, wrth gwrs, mae gennym y prawf effaith ar gyfiawnder a’r asesiadau o’r effaith ar gyfiawnder yr ymddengys nad ydynt yn cyflawni unrhyw ddiben o gwbl heblaw darparu ymarfer er mwyn i’r Llywodraeth asesu beth y mae Bil penodol yn ei olygu ar gyfer y system gyfiawnder. Ac yna nid oes dim yn digwydd—mae’n rhedeg i’r tywod. Nid wyf yn glir pa reswm posibl sydd yna dros yr asesiadau o’r effaith ar gyfiawnder, na pha ddiben sydd iddynt, gan nad ydynt yn ymddangos yn unman yn y setliadau datganoli eraill.
O ran treth incwm, nid wyf yn fodlon y gall datganoli treth incwm ddigwydd heb gydsyniad y Cynulliad hwn. Er enghraifft, byddai angen—ac mae’r Albanwyr wedi gwneud hyn—cytuno ar y fframwaith cyllidol o leiaf cyn bod datganoli o’r fath yn digwydd. Credaf ei bod yn bwysig cael cydsyniad y Senedd etholedig hon, fel y bydd yn fuan, rwy’n gobeithio, ar ran pobl Cymru.
A gaf fi droi at yr hyn a ddywedodd Mark Isherwood? [Torri ar draws.]