Part of the debate – in the Senedd at 2:30 pm on 28 September 2016.
Thank you very much, Llywydd. This is the first time that this Assembly has established a committee that will be responsible for communications, broadcasting and the media—a committee dedicated to holding broadcasters and other media to account. This is an area of vital importance to Wales. We need a media that holds up a mirror to this country and explains to citizens how we are changing as a nation. And this Assembly should be ensuring that the public is properly served by those who are spending public money on their behalf.
Although competence for broadcasting and the media is currently limited, there is now a consensus, in this place and with the Welsh Government and in other institutions, that the media and the broadcasters are accountable to the National Assembly for their responsibilities and commitments in Wales. This committee will provide the necessary focus for this accountability, and I am very proud to have been elected as its Chair.
Fodd bynnag, mae ein cylch gwaith yn llawer ehangach na chyfathrebu. Mae diwylliant, y celfyddydau a’r amgylchedd hanesyddol—elfennau allweddol yn y modd yr ydym yn gweld ac yn mynegi ein hunain fel cenedl—hefyd yn rhan o rôl y pwyllgor. Dyma’r pethau sy’n cyfoethogi ein bywydau ac sy’n ein gwneud yn unigryw. Maent yn darparu cyfoeth gwirioneddol o ran sicrhau bod Cymru yn cael ei hadnabod ledled y byd.
Yr iaith Gymraeg yw sylfaen ein diwylliant a’n treftadaeth, a’r cyfrwng ar gyfer cymaint o’r hyn sy’n unigryw am ein celfyddydau. Pa un a ydym yn ei siarad ai peidio, mae’n un o’r nodweddion sy’n diffinio orau beth yw bod yn Gymro. Mae’r iaith yn eiddo i bob un ohonom, ac felly rwy’n falch fod Llywodraeth Cymru wedi gosod targed uchelgeisiol o 1 filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.
There is no doubt it is an ambitious target, and as much as the committee supports the Welsh Government in achieving it, it is crucial that the strategy and the specific staging points along the way are rigorously scrutinised so that we as Assembly Members can satisfy ourselves that they are realistic and achievable.
Before the summer recess, the committee agreed to conduct a public consultation on what it should prioritise in this fifth Assembly. We received a wide range of responses, across all the areas of our remit, from organisations and individuals interested in our work via social media, email, direct messaging—you name it—whichever means was easiest for the public to get in touch with us. In the summer, I also conducted a live broadcast on Facebook—I believe that the Llywydd also did one—explaining the work of the committee, which received almost 2,000 unique views.
Last week, the committee used these responses to inform and guide us as we considered our priorities for this Assembly. As a result, we have agreed that our first formal inquiry should concentrate upon how the goal of 1 million Welsh speakers can be achieved. This will be a relatively short and focused inquiry that will investigate the challenges facing this ambition, while seeking to influence how it can be achieved.
The committee also intends to conduct a number of other inquiries. We are concerned about the continuing decline of local media and local news journalism in Wales. Some of you may have heard that MagNet, the Port Talbot hyperlocal service, published its last edition this weekend. An inquiry to find real, lasting solutions will be one of our early priorities.
We are concerned that Wales is rarely portrayed on United Kingdom broadcast networks and we intend to do work on this. I am pleased that Tony Hall, director general of the BBC, will appear before the committee on 2 November, where I expect him to face quite difficult questions on this issue from Members.
The role of radio in Wales needs more consideration. Some of the most popular public and commercial radio stations operating in Wales provide virtually no specific Welsh content and, particularly, no news from Wales. Next year, the Department for Culture, Media and Sport will be reviewing the remit, funding and accountability of S4C. We will need to be fully involved in that review and look to influence its outcome.
Rydym wedi derbyn nifer o awgrymiadau eraill drwy ymgynghori â’r cyhoedd, pob un ohonynt yn werth eu hystyried. Felly, cawsom y syniad y dylai’r cyhoedd benderfynu beth y dylai ein hymchwiliad llawn nesaf ganolbwyntio arno, ar ôl i’r gwaith a wnaethom ar strategaeth yr iaith Gymraeg ddod i ben. Credaf fy mod yn iawn i ddweud mai dyma fydd y tro cyntaf i’r dylanwad uniongyrchol hwn ar ein gwaith ddigwydd. Ydym, rydym i gyd yn ymgynghori ac yn ymgysylltu gyda’n hetholwyr cystal ag y gallwn fel Aelodau Cynulliad, ond mae ymchwil a wnaed gan Dr Andy Williamson yn dangos bod angen i ni ddatblygu sut y mae pobl yn helpu i wneud penderfyniadau yma, fel y gallant lunio’r agenda a theimlo’u bod wedi eu grymuso’n well, gobeithio, drwy’r prosesau democrataidd hyn. Sefydlwyd y sefydliad hwn i fod yn ffordd o symud penderfyniadau am fywydau pobl yn agosach at y rhai y maent yn effeithio arnynt, a chredaf mai dyma’r cam nesaf yn yr uchelgais hwnnw. Felly, byddwn yn awr yn cynnal pôl ar-lein—gallwch weld y gwaith graffeg yma o’ch cwmpas heddiw, gwaith medrus ein tîm cyfathrebu—yn ogystal â chaniatáu i bobl gyfrannu yn y ffyrdd mwy traddodiadol. Felly, byddwn yn caniatáu i bobl gymryd rhan yn y pôl ar bapur ac yn anfon y wybodaeth yn ôl yn rhad ac am ddim—rhag ofn y bydd unrhyw un yn gofyn y cwestiwn hwnnw i mi wedyn—a byddwn yn ei lansio yr wythnos nesaf.
Felly, byddwn yn gofyn i’r cyhoedd pa un o’r syniadau canlynol y maent yn eu hoffi: cryfhau cyfranogiad a gwella hygyrchedd gwleidyddiaeth; cadw treftadaeth ddiwylliannol leol yng Nghymru; sut y mae hanes yn cael ei ddysgu yng Nghymru, yn enwedig diwylliant a threftadaeth Cymru; sut i ddatblygu a hyrwyddo brand Cymru; adolygiad Llywodraeth Cymru o ddarpariaeth amgueddfeydd lleol yng Nghymru; cefnogi a datblygu ffurfiau celf unigryw a thraddodiadol yng Nghymru; ariannu’r celfyddydau ar lawr gwlad ac yn lleol; strategaeth ar gyfer ffioedd artistiaid a thelerau ar gyfer y celfyddydau gweledol a chymhwysol yng Nghymru; datblygu’r diwydiant cerddoriaeth yng Nghymru; cyllid ar gyfer addysg gerddorol a mynediad at addysg gerddorol; cymorth dwyieithog ar gyfer pobl fyddar a thrwm eu clyw a phobl ag anawsterau cyfathrebu. Nawr, nid yw hyn yn golygu y byddwn yn anwybyddu popeth heblaw’r mater mwyaf poblogaidd. Bydd ymateb y cyhoedd i’r awgrymiadau hyn yn ein helpu i benderfynu ar ein blaenoriaethau yn nes ymlaen. Ac rydym yn llawn fwriadu gwneud gwaith dilynol ar yr holl feysydd hyn drwy ymholiadau ffurfiol posibl, drwy ofyn cwestiynau i Weinidogion, neu drwy geisio dadleuon yn y Cyfarfod Llawn.
The committee now has before it a varied and important programme of work. We’ve listened to the public, and I fully intend, as Chair, to continue this new way forward, with people as partners in our work. I now welcome questions from other Members. Thank you very much.