7. 7. Plaid Cymru Debate: The Welsh Higher Education Sector

Part of the debate – in the Senedd at 4:44 pm on 11 January 2017.

Alert me about debates like this

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru 4:44, 11 January 2017

(Translated)

I’m very pleased to add to the agreement that has broken out in the Chamber by agreeing entirely with what Hefin said in giving his speech. We can agree on several other things if we keep away from the issue of pork. There are three things that we can do to ensure the future of the higher education sector in Wales, following the decision to exit the EU, and some of the other aspects that have been mentioned by other Members. Let us be clear on how important this sector is. As has been said—and it’s very important to reiterate the point—this is one of the greatest exports that we have. We are second only to the United States in terms of the international engagement that there is in the higher education sector throughout the British isles. We want to maintain that situation and ensure that that does continue to bring benefits to Wales.

One post is created in Wales for every three students who come to Wales from outwith the European Union. One post is created for every five students coming from within the EU. That corresponds to over £200 million in terms of payments by international students to universities in Wales every year, including £160 million of payments for tuition fees. So, it’s vitally important that we do maintain this flow of income to universities, as well as the fact, of course, that a number of our universities in Wales are within 150 or 200 places of failure or success, according to the level of recruitment to those universities. International students are not only important economically and internationally; they’re important because they enrich our universities, they bring new skills, they bring a new perspective, they form relationships with our domestic students, if you will, and they enhance that process as a result.

Mae tri pheth cyflym y gallem ei wneud i sicrhau hyfywedd y sector yn y dyfodol. Yn gyntaf oll, fel y soniodd Hefin David wrth orffen, mae angen i ni sicrhau statws fisa myfyrwyr ac athrawon a darlithwyr o’r UE mewn prifysgolion, ac ymchwilwyr, sydd yma gyda ni eisoes. Rydym eisoes yn darllen straeon eithaf brawychus am wladolion yr UE yn gorfod profi eu cenedligrwydd a’u hawl i aros yn y wlad hon. Nid ydym am weld rhagor o hynny. Mae arnom angen ymrwymiad clir gan Lywodraeth y DU fod gan y myfyrwyr hyn a’r aelodau hyn o staff hawl i aros yn y sector prifysgolion yng Nghymru. Ceir oddeutu 1,300 o staff sy’n wladolion yr UE ym mhrifysgolion Cymru yn unig, ac mae gwir angen eu hannog i aros.

Yr ail beth y mae angen i ni weld yw system fisa sy’n addas at y diben. Ar y diwrnod y dywedodd y gŵr â’r enw priodol, neu amhriodol, Robert Goodwill, y bydd gennym ardoll o £1,000 ar gyfer holl ddinasyddion yr UE sy’n dod i weithio yn y wlad hon, rwy’n credu bod angen ailedrych yn gyflym iawn sut rydym yn gwahaniaethu rhwng myfyrwyr a gweithwyr yn y ffigurau hynny, oherwydd nid ydym am weld y nifer sydd eisoes yn lleihau o fyfyrwyr sy’n gwneud cais i brifysgolion Cymru—sydd wedi gostwng rhywbeth tebyg i 32 y cant yn barod yn y ceisiadau cynnar yn dilyn canlyniad y refferendwm, o wledydd yr UE—nid ydym am weld hynny’n datblygu i fod yn drychineb go iawn i’n prifysgolion. Felly, system fisa sy’n addas at y diben. Mae hynny, ym marn Plaid Cymru, yn cynnwys system fisa wedi’i rhanbartholi yng nghyd-destun y DU, felly mae gan Gymru ei gofynion fisa ei hun. Nid yw hynny’n newydd. Mae Sadiq Khan, Maer Llundain, wedi galw am hynny, gan bwyso ar adroddiad PricewaterhouseCoopers a gynhyrchwyd ar gyfer Corfforaeth Dinas Llundain. Mae gan Ganada system fisa o’r fath ac mae wedi bod yn gweithredu’r system fisa honno ers nifer o flynyddoedd yn y taleithiau. Yr wythnos diwethaf yn unig, galwodd y grŵp hollbleidiol ar integreiddio cymdeithasol yn Nhŷ’r Cyffredin yn San Steffan hefyd am system fisa gyda system fewnfudo ranbarthol. Gallwn wneud defnydd o hynny wedyn i deilwra myfyrwyr a gweithwyr mudol yn unol ag anghenion economi Cymru.

Y peth olaf y mae angen i ni ei wneud er mwyn sicrhau dyfodol y system addysg uwch a myfyrwyr rhyngwladol yw tynnu myfyrwyr rhyngwladol o’r targedau mewnfudo. Nid yw’n hysbys iawn, ond o’r niferoedd mewnfudo y siaradwn amdanynt bob amser, mae 30 y cant ohonynt—un o bob tri—yn fyfyrwyr ac maent yn dychwelyd adref. Mae’n rhaid i mi ddweud wrth Darren Millar mai’r nifer—a dyma’r niferoedd swyddogol—sy’n aros yn hwy na’u fisâu yw 1 y cant. Dyna natur y bwystfil. Nid yw’n werth gwastraffu’r 99 y cant er mwyn ymdrin â hynny. Iawn, ar bob cyfrif, ewch i’r afael â cholegau sy’n methu, ar bob cyfrif ewch i’r afael â chamddefnyddio—[Torri ar draws.] Nid oes gennyf amser, sori; mae fy amser ar ben. Ar bob cyfrif ewch i’r afael â’r rhai sy’n camddefnyddio’r system, ond am y 99 y cant, mae angen i ni eu tynnu o’r ffigurau ac mae angen dadl onest am wir nifer y mewnfudwyr sy’n dod i Gymru a’r rhan y maent yn ei chwarae, ac nid ymfudwyr yw myfyrwyr.