Part of the debate – in the Senedd at 3:41 pm on 3 October 2017.
I want to make a few comments, if I may, on the priority that Plaid Cymru placed on protecting budgets for Supporting People programmes. It is shocking that it took the Plaid Cymru intervention to secure the continuation of this funding.
Over the past few weeks, I have met with a number of organisations in my constituency working in the field of homelessness—the Wallich, Digartref Ynys Môn and Gorwel all do exceedingly important work in very difficult circumstances, providing support and shelter to people who have found themselves in a place where they have nowhere else to turn. The services that they provide are already under pressure because of the financial situation, a situation that was supported, thanks to Plaid Cymru interventions, in previous budget negotiations. But introducing a cut at this point of some 10 to 15 per cent in their budgets, as the Government had clearly proposed, and had told the sector that they were going to introduce those cuts, was at risk of truly undermining their ability to assist some of the most vulnerable people in our society.
Gallwn i fod wedi gwrthwynebu unrhyw gytundeb cyn-gyllidebol gyda'r Llywodraeth Lafur ac yna ymosod arnyn nhw pan, yn anochel, aethant ymlaen i dorri cyllideb Cefnogi Pobl. Ond nid oeddwn yn barod i wneud hynny pe gallem mewn gwirionedd, ym Mhlaid Cymru, wneud y gwaith a gwneud enillion go iawn ar Cefnogi Pobl, neu iechyd meddwl, neu nyrsys ardal, neu drafnidiaeth, neu lu o faterion eraill. Gwrthwynebwyr fel y Torïaid a fyddai’n chwarae'r gemau hynny, gan weiddi o’r cyrion—ennill dim, dim dylanwad, a bod yn amherthnasol. Roedd arweinydd y Ceidwadwyr yn chwerthin yn gynharach wrth ddweud bod Plaid Cymru wedi’u gwerthu eu hunain am fag o sglodion. Gwnaeth ymyrryd yn y ddadl hon, ond nid oedd ganddo'r parch i aros yma am weddill y ddadl hon. Ond dewch imi ddweud hyn wrth arweinydd y Ceidwadwyr: mae ei fag sglodion ef yn do dros ben person digartref. Mae ei fag sglodion ef yn gymorth i helpu person ifanc sy'n agored i niwed i geisio cael ei fywyd yn ôl ar y trywydd iawn. A fy neges i arweinydd Torïaidd sy’n fwy cyfarwydd â phlatiad o dalpiau tatws melys mewn cartref cynnes cyfforddus yw: ceisiwch weld y byd go iawn, a cheisiwch weld sut y mae Plaid Cymru'n helpu'r rhai sydd â gwir angen am gymorth.
Ni ddylai fod wedi cymryd tîm negodi Plaid Cymru i sicrhau'r arian hwn, ond dyna a ddigwyddodd. Does bosib na ddylai Llafur fod wedi bod yn gwneud hyn. I'r rhai sydd ar y meinciau cefn sy'n awgrymu, ‘Byddem wedi gwneud hyn beth bynnag’, dywedwyd wrth y sector am ddisgwyl y toriadau hyn. Roedd yn sefyllfa ryfeddol lle’r oedd Aelodau Llafur yn ein lobïo ni i lobïo'r Llywodraeth Lafur i amddiffyn y darn hollbwysig hwn o gyllid. Ond roedd angen Plaid Cymru i negodi hyn, ac rwy'n ddiolchgar iawn i'n tîm negodi am hynny.
Dylai Llafur fod wedi rhagweld effeithiau peidio â pharhau â'r arian hwn. Mae digartrefedd ar gynnydd. Mae hynny’n gost ddynol ofnadwy i'r rhai yr effeithir arnynt, ond mae hefyd yn gost ariannol ofnadwy. Gall hyd yn oed y Gweriniaethwyr yn yr Unol Daleithiau nawr weld bod gwario ar leihau digartrefedd yn arbed arian i'r sector cyhoeddus yn y tymor hir. Rwy'n falch ein bod wedi dod i'r cytundeb hwn ar y gyllideb, os dim ond er mwyn gwarchod cyllidebau Cefnogi Pobl—dal Llafur i gyfrif fel gwrthblaid effeithiol tra'n gwneud enillion go iawn i'r rhai sydd ei angen fwyaf.